جهان کنونی همچون دهکده‌ای است، که بازار یکپارچه‌اش در سرتاسر قاره‌ها گسترش یافته است. در چنین شرایطی آشنایی سنجیده و علمی با بازارهای گوناگون از یک سو و از سوی دیگر شناخت توانمندی‌ها و کاستی‌های هر سازمان، شرط بقا و ادامه‌ی حیات سازمان‌هاست. از این‌ رو هر سازمانی باید از شناخت خود، حرکت را آغاز کرده و در این مسیر به شناخت و درک نیازهای آشکار و پنهان مشتریان برسد. ابزار پیاده‌سازی این فرایند مهم و حساس، شیوه‌ی نوین مدیریت موسوم به «ممیزی بازاریابی[۱]» بوده که‌ پژوهشی گسترده و همه‌جانبه را در وضعیت کلیه‌ی ارکان و فعالیت‌های هر سازمان مدیریت می‌کند. در پرتوی ممیزی بازاریابی می‌توان موقعیت سازمان‌ها را تشخیص داده و پی‌ برد که چگونه می‌توان روندی تکاملی را در یک بنگاه اقتصادی طی کرد. با وجود اینکه ممیزی بازاریابی شاخه‌ای کاملاً تازه و نوپا در فعالیت‌های مدیریت بازار تلقی می‌شود، اما استقبال زیادی از این شیوه‌ی نوین مدیریت شده و کاربردهای فراوانی یافته است[۱].

ارزیابی و ممیزی بازاریابی معمولاً زمانی معنا پیدا می‌کند که رقابتی وجود داشته باشد. عدم ‌وجود برنامه‌ی بازاریابی علمی در شرکت‌ها سبب کاهش فروش در مقایسه با رقبا می‌شود. بازاریابی علمی نه تنها اتخاذ روش‌های مناسب فروش و توزیع، بلکه یکپارچه نمودن کلیه منابع مالی، اداری، انسانی و فنی را در جهت هدف اول شرکت که کسب سود است، برعهده دارد[۲].

تنوع در بازار محصولات، سلایق و ترجیحات متنوع مشتریان، برندسازی و… افزایش رقابت را به‌ همراه داشته و شرکت‌ها با بهره‌گیری از شیوه‌های مختلف رقابتی و بازاریابی سعی دارند علاوه بر سهم بازار خود، به افزایش فروش نیز دست یابند. البته انتخاب استراتژی مناسب بازاریابی بدون شناخت و تجزیه‌وتحلیل مناسب شرکت از خود، محیط، رقبا و مشتریان و… امکان‌پذیر نیست. برای انتخاب استراتژی مناسب بازاریابی ابتدا باید مشخص شود وضعیت شرکت از نظر عملکرد بازاریابی در چه وضعیتی می‌باشد؛ این شناخت از وضعیت بازاریابی سازمان موضوعی است که ممیزی بازاریابی پاسخ‌گوی آن است[۱].

اجرای صحیح ممیزی بازاریابی، مانع ورشکستگی و انحلال سازمان‌ها شده و به مؤسسات فرصت می‌دهد تا منابع خود را برای کسب سود بیشتر متمرکز نموده و از اتلاف وقت و هزینه‌ها جلوگیری کنند. در واقع ‌ممیزی‌ بازاریابی، یک‌ بازنگری‌ و ارزشیابی‌ جامع، سیستماتیک، مستقل‌ و بی‌طرفانه، از محیط فعالیت و اهداف‌ بلند مدت، استراتژی‌ها و فعالیت‌های‌ سازمان‌ به‌منظور‌ تعیین‌ فرصت‌ها و مشکلات، خط‌مشی‌ها، روش‌ها، ساختار سازمانی، رویه‌ها و کارکنانی‌ است‌ که‌ برای‌ اجرای‌ خط‌مشی‌ها و رسیدن‌ به‌ اهداف‌، استخدام‌ شده‌اند. ممیزی‌ بازاریابی‌ تمامی‌ حوزه‌های‌ بازاریابی‌ کسب‌وکار را در برگرفته و به ارزیابی محیط، استراتژی‌ها، سازماندهی‌، آمیزه‌ی‌ بازاریابی‌‌ و سود عملیات‌ بازاریابی می‌پردازد.

از آن‌جایی‌که نتایج حاصل از ممیزی بازاریابی، مواد اولیه و ورودی‌های تدوین برنامه بازاریابی بوده، به همین دلیل به‌منظور ممیزی از ابزاری مانند مصاحبه‌ی عمیق استفاده و نیمه‌ ساختاریافته استفاده می‌شود تا بتوان اطلاعات بازار و ذهنیت تصمیم‌گیران سازمانی را به‌ درستی کسب و تحلیل کرد. در مصاحبه‌های ممیزی معمولاً ۶ سر فصل کلی در نظر گرفته می‌شود[۳، ۵، ۷، ۸]: